ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΚΔΡΟΜΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Μια πιο προσωπική άποψη στα οφέλη

που μπορεί να προκύψουν για τη σχολική ζωή

Προσπαθώντας να βάλω σε τάξη την γενικότερη ακαταστασία μου, αφού δεν αντέχει μάλλον κανείς από τους οικείους την εικόνα που παρουσιάζει το γραφείο μου τον τελευταίο καιρό, έπεσα πάνω σε κάτι που με πήγε πίσω περίπου δέκα χρόνια. Ήταν κάπου εκεί κρυμμένες κυριολεκτικά κάτω από το ποικιλότροπα ασήκωτο βάρος εγκυκλίων και προκηρύξεων ένα μικρό θα 'λεγα πακετάκι συρραμμένων σελίδων και στο υποτυπώδες εξώφυλλο «φιγουράριζε» ένας διαφορετικός από τα συνηθισμένα τίτλος: «Οι μύθοι της Ιθάκης».

Το κείμενο ήταν μια πρώτη και πρόχειρη και σίγουρα μερική καταγραφή ουσιαστικά του ομώνυμου περιβαλλοντικού προγράμματος της τότε B’ τάξης αν δεν κάνω λάθος, του Γυμνασίου Ιθάκης. Ακολούθησαν από τότε αρκετά ακόμα προγράμματα και όχι λίγες επισκέψεις σε περιβαλλοντικά κέντρα. Είχε αρχίσει κάτι σαν “ρουτίνα” να το πω και κάθε χρόνο πραγματοποιούνταν διάφορα σχολικά προγράμματα και όχι μόνο περιβαλλοντικά. Σε αρκετά είχα μάλλον εμπλακεί τόσο όσο να αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της επαγγελματικής μου εξέλιξης και όχι μόνο. Δεν ξέρω, τουλάχιστον όχι με στοιχεία, αλλά μπορώ να υποθέσω με αρκετά μεγάλη βεβαιότητα ότι αντίστοιχες δράσεις πραγματοποιούνταν και σε επίπεδο πρωτοβάθμιας.

Όντας λοιπόν πεπεισμένος ότι υπάρχει μια, δεν ξέρω πόσο σημαντική αλλά σίγουρα όχι ασήμαντη, σχολική παράδοση πραγματοποίησης σχολικών προγραμμάτων, σε επίπεδο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο νησί μας, θα ήθελα μέσω αυτού του άρθρου να θυμίσω κάποιους από τους προορισμούς των σχολικών μας επισκέψεων απλά και μόνο ως ώθηση και ενθάρρυνση για νέες «περιπέτειες». 

Θέρμο, Ναύπακτος, Μεσολόγγι, Λιτόχωρο, Ναύπλιο, Πάρνηθα, Αρχαία Ολυμπία.

Δεν θα ήταν και τόσο δύσκολο να αναφερθώ διεξοδικά στις επισκέψεις αυτές, στις δραστηριότητες που είχαμε την ευκαιρία όλοι να συμμετάσχουμε κτλ. και δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι θα γέμιζα ουκ ολίγες σελίδες. Θα μου ήταν όμως πιο ευχάριστο να δούμε αυτά τα αποτελέσματα λίγο διαφορετικά.

Από τη μια είναι σίγουρα δική μου  πεποίθηση ότι τα προγράμματα αυτά είναι βασικοί συντελεστές τόσο της ομαλής σχολικής ζωής, όσο και της κατάκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων γενικότερα, ότι συμβάλλουν στη ωρίμανση και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας των συμμετεχόντων, ότι δρουν επ’ ωφελεία της σχολικής ζωής γενικότερα και τελικά ότι ναι «αξίζει τον κόπο». Και όντως θα ήθελα αυτή την πεποίθηση μου να τη στηρίξω και να την προβάλω έτσι ώστε να προτρέψω, να ενθαρρύνω, ακόμα και να δώσω κουράγιο σε οποίον μου το επιτρέπει.

Και βέβαια δεν μπορώ να μην αναφερθώ, ναι το ξέρω ότι είναι τετριμμένο, σε μερικούς τουλάχιστον από τους βασικούς - και επίσημους να το πω? - σκοπούς της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που, και στην Ιθάκη μπορούν να δώσουν, συμπληρωματικά των άλλων γνώσεων, μια άλλη προοπτική στην εκπαίδευση.

Όμως?

Να, θα 'θελα όλο αυτό να γίνει μέσα από τις επισκέψεις και τις δράσεις εκείνων των ομάδων, εκείνων των περιβαλλοντικών ομάδων, με τις οποίες στο τέλος τέλος, μας ενώνουν βιώματα και εμπειρίες. Για να δούμε λοιπόν…

Σύμφωνα με το Ν.1892/90 και τις αντίστοιχες εγκυκλίους βεβαίως βεβαίως, σκοπός της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον ώστε να ευαισθητοποιηθούν, να δραστηριοποιηθούν, αλλά και να συμβάλουν στη γενικότερη προσπάθεια αντιμετώπισής σχετικών προβλημάτων. Σωστά, αλλά εγώ βλέπω μέσα σε αυτές τις γραμμές μια ομάδα μαθητών να επισκέπτονται τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και μέσα σε ένα διβάρι να βλέπουν την ψαριά της ημέρας και να ακούν από τους ψαράδες τί τους απασχολεί αλλά και τί έχει αλλάξει.

Να αναπτύξουν, λέει ορθότατα το θεσμικό πλαίσιο, ερευνητική και κριτική σκέψη για την προσέγγιση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων, να καταλάβουν αλληλεξαρτήσεις, να διαμορφώσουν θετικές προς το περιβάλλον στάσεις, να αντιλαμβάνονται τη φύση μέσα από όλες τις αισθήσεις τους. Δεν είναι και τόσο δύσκολο όταν βλέπεις μέσα από ένα τηλεσκόπιο φλαμίνγκο να ξεκουράζονται για λίγο στον υδροβιότοπο, να υιοθετήσεις μια θετική προς το περιβάλλον στάση να ενεργοποιήσεις τις αισθήσεις σου και να συνειδητοποιήσεις αλληλεξαρτήσεις.

Να αναπτύξουν, συνεχίζει, πνεύμα συνεργασίας και υπευθυνότητας, να αναλάβουν ευθύνες μέσα από την άσκησή τους στην ομαδική εργασία. Δεν το λέει πουθενά αλλά το έβλεπα ξεκάθαρα καθώς οι ομάδες περπατούσαν στα δυο μονοπάτια του μισοκαμένου ελατοδάσους της Πάρνηθας, ή καθώς οι δυο φίλες της φρόντιζαν τη μαθήτρια που ανέβασε πυρετό στον Όλυμπο, ή η ορισθείσα ως επίσημη φωτογράφος της ομάδας  - τίτλος, όχι αστεία! - φρόντιζε να «πάρουμε» μαζί μας όσα περισσότερα μπορούσαμε και από τη πεζοπορία μας την τελευταία μέρα στο Τατόι.

Ελπίζω να είναι πλέον εύκολα κατανοητό όσο και θεμιτό ότι μέσα από μια τέτοια διαδικασία πετυχαίνουμε να αποσαφηνίσουμε έννοιες, να αναγνωρίσουμε αξίες, να αναπτύξουμε ψυχοκινητικές δεξιότητες, να εμπλακούμε στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, να διαμορφώσουμε στάσεις και συμπεριφορές επί θεμάτων και ζητημάτων που αφορούν όχι μόνο την ποιότητα του περιβάλλοντος αλλά και τελικά την ποιότητα της ζωής μας γενικότερα.

Κλείνοντας θα προσθέσω ότι μέσα από τέτοιου είδους δραστηριότητες και εκδρομές ενδέχεται να πετύχουμε και κάτι που τα βιβλία και η όποια τοποθεσία δεν μπορεί να το αποτυπώσει καλύτερα από τα λόγια μιας τότε μαθήτριας και τώρα φοιτήτριας ανώτατης σχολής, τη στιγμή, περίπου μεσάνυχτα, που άνοιγε η μπουκαπόρτα του «ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ» κατά την επιστροφή μας στην Ιθάκη, μετά από μια περιβαλλοντική εκδρομή στον εθνικό δρυμό της Πάρνηθας. Καθώς βλέπαμε ξανά το Βαθύ – ναι τότε το καράβι έμπαινε ακόμα στο Βαθύ - η τότε μαθήτρια που μάλιστα δεν καταγόταν από την Ιθάκη αλλά από άλλη χώρα, μου είπε:

«ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΑ ΠΕΡΑΣΑΜΕ ΚΥΡΙΕ,

ΑΛΛΑ ΠΟΥΘΕΝΑ ΣΑΝ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΟΥ»

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΛΦΕΣΗΣ

Καθηγητής Β/θμιας Εκπ/σης

Μέλος της ΠΟ του ΚΠΕ Ιθάκης